Ο θεσμός του εργοσήμου
Το 2010 εισάγεται για πρώτη φορά ο θεσμός του εργοσήμου. Με το εργόσημο επέρχεται σημαντική αλλαγή στον τρόπο αμοιβής και ασφάλισης, σε πρώτη φάση του κατ' οίκον απασχολούμενου προσωπικού, αλλά μεταγενέστερα και σε άλλες κατηγορίες εργαζομένων.
Αποτελεί ειδική πολύπτυχη επιταγή συγκεκριμένης αξίας, στην οποία περιλαμβάνεται το ποσό της αμοιβής του εργαζομένου και το ποσό της εισφοράς υπέρ του φορέα κοινωνικής ασφάλισης. Για την αμοιβή και παρακράτηση εισφορών των προσώπων που υπάγονται στη ρύθμιση του εργοσήμου, τηρείται υποχρεωτικά η διαδικασία έκδοσης και εξαργύρωσης της ειδικής επιταγής του εργοσήμου.
Η έκδοση και εξαργύρωση του εργοσήμου, αντικαθιστά κατά τρόπο αποκλειστικό, την αποζημίωση των απασχολουμένων με οποιαδήποτε απευθείας δοσοληψία χρηματικής φύσης. Κατά την έκδοση του εργοσήμου, παράγονται δύο στελέχη. Το ένα από αυτά κρατείται και φυλάσσεται από τον εργοδότη ως αποδεικτικό πληρωμής, ενώ το δεύτερο αποδίδεται από τον εργοδότη στον απασχολούμενο ως μέσο εξαργύρωσης, αλλά και ως αποδεικτικό απασχόλησης. Κατά την εξαργύρωση του εργοσήμου παρακρατείται μέρος της αναγραφόμενης αξίας έναντι ασφαλιστικών εισφορών και αποδίδεται στον ασφαλιστικό φορέα κάλυψης του απασχολουμένου (Ι.Κ.Α. – Ο.Γ.Α.).
Το εργόσημο στη φυσική του μορφή, φέρει συγκεκριμένα στοιχεία για τον εκδότη (εργοδότη), τον ασφαλιστικό φορέα, την ονομαστική αξία και την κράτηση υπέρ του ασφαλιστικού φορέα, την ημερομηνία έκδοσης και λήξης. Αποτυπώνεται επίσης μοναδικός αριθμός, που χαρακτηρίζει το συγκεκριμένο εργόσημο και εγγυάται τη γνησιότητα αυτού.
Υπαγόμενες εργασίες
Μετά τον επαναπροσδιορισμό των ειδικοτήτων με τα τελευταία νομοθετήματα η καταβολή της αμοιβής με το εργόσημο γίνεται για ορισμένες κατηγορίες εργαζόμενων περιστασιακά. Αυτές είναι:
Α. Το κατ' οίκον του εργοδότη απασχολούμενο προσωπικό, που παρέχει εξαρτημένη εργασία ή υπηρεσίες φροντίδας, αμειβόμενο με την ώρα ή την ημέρα, σε τακτά ή μη χρονικά διαστήματα, είτε προς έναν είτε προς περισσότερους του ενός εργοδότες, για την ίδια μισθολογική περίοδο, που καλύπτεται από την ασφάλιση του Ι.Κ.Α. – Ε.Τ.Α.Μ..
Ενδεικτικά υπάγονται οι εξής εργασίες ή υπηρεσίες:
α) υπηρεσίες οικογενειακής βοηθητικής φροντίδας (ενδεικτικά: οικιακοί βοηθοί για οικιακή καθαριότητα, οδηγοί κ.λπ.), β) οι κηπουρικές εργασίες, γ) η φύλαξη και μεταφορά παιδιών, νηπίων και βρεφών, δ) η υποστήριξη με την παροχή κάθε μορφής βοήθειας και φροντίδας σε ηλικιωμένα άτομα και σε άτομα με ειδικές ανάγκες, συμπεριλαμβανομένης και της διευκόλυνσης των ατόμων αυτών για συμμετοχή τους σε πολιτιστικές, θρησκευτικές, ψυχαγωγικές και κοινωνικές δραστηριότητες, ε) οι υπηρεσίες που παρέχονται σε προγράμματα αποκατάστασης ατόμων σε ιδρύματα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα ή σε στέγες υποστηριζόμενης διαβίωσης ατόμων με αναπηρία, που χαρακτηρίζονται από νοητική στέρηση, στ) η περιποίηση ή νοσηλευτική φροντίδα αρρώστων ή κατάκοιτων ατόμων και η βοήθεια σε άτομα με προβλήματα κινητικότητας (φυσικοθεραπεία, κινησιοθεραπεία, συνοδεία εκτός οικίας), ζ) οι μεμονωμένες μικροεπισκευαστικές εργασίες που δεν συνιστούν οικοδομικές εργασίες, η) η παράδοση ιδιαίτερων μαθημάτων, θ) οι αισθητικές φροντίδες (κομμωτική, περιποίηση προσώπου και σώματος).
Β. Προσωπικό που παρέχει υπηρεσίες καθαρισμού και κηπουρικής κοινοχρήστων χώρων πολυκατοικιών, αμειβόμενο με την ώρα ή την ημέρα, σε τακτά ή μη χρονικά διαστήματα, είτε προς έναν είτε προς περισσότερους του ενός εργοδότες, για την ίδια μισθολογική περίοδο που καλύπτεται από την ασφάλιση του Ι.Κ.Α. – Ε.Τ.Α.Μ., μη παρέχον την υπηρεσία αυτή ως υπαλληλικό προσωπικό εταιρείας ή ως μέλος εταιρείας.
Γ. Οι απασχολούμενοι ως εργάτες γης, σε εργασίες καλυπτόμενες από την ασφάλιση του Ο.Γ.Α. κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 27 του Ν.2639/1988.
Δ. αα) Οι διανομείς διαφημιστικών εντύπων, με το σύστημα της διανομής με ή χωρίς διεύθυνση αποδέκτη, ββ) οι απασχολούμενοι στην προώθηση προϊόντων προσώπου και σώματος, για λογαριασμό μιας ή περισσοτέρων επιχειρήσεων κατ' οίκον ή σε άλλο χώρο, γγ) οι απασχολούμενοι στην προώθηση καταναλωτικών προϊόντων, σε πολυκαταστήματα, καταστήματα τροφίμων και υπεραγορές (super market), δδ) το απασχολούμενο προσωπικό από Π.Α.Ε., Κ.Α.Ε. και λοιπά νομικά πρόσωπα, επαγγελματικού και ερασιτεχνικού αθλητισμού κερδοσκοπικά ή μη, αποκλειστικά και μόνο κατά τη διεξαγωγή αθλητικών αγώνων στα γήπεδα παντός είδους αθλητικών αγώνων, αμειβόμενο με την ώρα, την ημέρα, σε τακτά ή μη χρονικά διαστήματα. Οι απασχολούμενοι δεν συνδέονται με άλλη σχέση εργασίας με τους εργοδότες – νομικά πρόσωπα επαγγελματικού και ερασιτεχνικού αθλητισμού και δεν υπάγονται στην ασφάλιση άλλου φορέα κύριας ασφάλισης για την αυτή απασχόληση. Σύμφωνα με τον Ν.4225/2014 (άρθρο 6) και την Εγκύκλιο του Υπ. Εργασίας Φ80000/οικ.5062/354/6.3.2014, αυτό το απασχολούμενο προσωπικό είναι:
α) το προσωπικό ασφαλείας και περιφρούρησης των αγώνων, β) προσωπικό συντήρησης αθλητικών εγκαταστάσεων, γ) προσωπικό διοικητικής και λειτουργικής υποστήριξης όπως ταμίες εκδοτηρίων, ελεγκτές εισιτηρίων κ.λπ., δ)προσωπικό εξυπηρέτησης φιλάθλων, ε) προσωπικό υποστήριξης Γραμματείας Αγώνων, στ) οι παρατηρητές αγώνων, ζ) οι κριτές αγώνων, η) οι μεταφραστές αλλοδαπών αθλητών και τεχνικού επιτελείου, θ) προσωπικό εκφώνησης και μουσικής επιμέλειας αγώνων, ι) οι τραυματιοφορείς αγώνων, κ) προσωπικό υπηρεσιών στάθμευσης αγώνων.
Προς αποφυγή προβλημάτων διευκρινίζεται ότι οι προαναφερθείσες εργασίες - υπηρεσίες, εκτός από την συμμετοχή σε προγράμματα αποκατάστασης ατόμων σε Ιδρύματα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα ή σε Στέγες Υποστηριζόμενης Διαβίωσης ατόμων με αναπηρία, αφορούν κάθε εργασία ή υπηρεσία που παρέχεται αποκλειστικά κατ' οίκον του εργοδότη.
Επίσης διευκρινίζεται ότι, στη κατηγορία μεμονωμένων μικροεπισκευαστικών εργασιών που δεν συνιστούν οικοδομικές εργασίες, αφορούν κάθε εργασία που εκτελείται σε κατοικίες. Τέτοιες εργασίες συνήθως είναι οι εργασίες επισκευής υδραυλικών, επισκευής ερμαρίων, ντουλαπιών, επισκευές κουφωμάτων και γενικά ξυλουργικές, μηχανολογικές, ηλεκτρολογικές, σιδηρουργικές εργασίες, καθαρισμοί χώρων κ.λπ. εντός των οικιών.
Αντίθετα, εργασίες κατ' οίκον που συνιστούν κατά την έννοια του νόμου οικοδομικές εργασίες και εξαιρούνται από την ασφάλιση με εργόσημο, είναι αυτές για τις οποίες, η παροχή εργασίας υπάγεται στην ασφάλιση του Ι.Κ.Α. – Ε.Τ.Α.Μ. με τις ειδικές διατάξεις του στ' κεφ. του Κανονισμού Ασφάλισης του Ιδρύματος, δηλαδή οι εργασίες που εκτελούνται από εργαζόμενους που ασφαλίζονται ως εργατοτεχνίτες οικοδόμοι. Οι εργασίες αυτές, είναι οι περιλαμβανόμενες στη παράγραφο 1 του άρθρου 35 του ίδιου Κανονισμού.
Στα πρόσωπα των περιπτώσεων Α΄, Β΄ και Δ΄ προκειμένου:
α. να τύχουν των παροχών ασθένειας του Ι.Κ.Α. – Ε.Τ.Α.Μ. εφαρμόζονται οι διατάξεις της παραγράφου 1 εδάφιο α΄ του άρθρου 31 του Α.Ν.1846/1951, όπως αντικαταστάθηκαν με τις διατάξεις του άρθρου 148 του Ν.3655/2008,
β. να δικαιωθούν επίδομα ασθένειας, εφαρμόζονται οι διατάξεις του άρθρου 35 του Α.Ν.1846/1951, όπως τροποποιήθηκαν με το Ν.Δ.2691/1954 και αντικαταστάθηκαν με το άρθρο 148 παρ. 2 του Ν.3655/2008,
γ. να δικαιωθούν επίδομα μητρότητας, εφαρμόζονται οι διατάξεις του άρθρου 39 του Α.Ν.1846/1951, όπως έχει συμπληρωθεί με το άρθρο 2 παρ. 2 του Ν.1539/1985, το άρθρο 35 παρ. 1 του Ν.2676/1999 και το άρθρο 11 του Ν.2874/2000.